25-05-2021

Projectbezoek kademuur Vingerling Middelharnis, gemeente Goeree- Overflakkee

Op 25 mei ging Jolanda langs bij Paul Tebes in Middelharnis, waar Paul al sinds 2019 via Burdock aan de slag is als projectleider bij de gemeente Goeree-Overflakkee. Paul nam Jolanda mee naar zijn project waar veel over te vertellen is:

Omschrijving project

De kademuur aan het Vingerling en de Wilhelminabrug in Middelharnis zijn in slechte staat. Vanaf eind maart 2021 wordt er daarom gewerkt aan de reconstructie van de instabiele kademuur en de renovatie van de beschadigde Wilhelminabrug. De werkzaamheden duren ongeveer een jaar.
Gemeente Goeree-Overflakkee werkt hierbij nauw samen met experts in het herstel en de restauratie van binnenstedelijke kademuren en waterbouwkundige kunstwerken: ingenieursbureau Walhout Civil en aannemersbedrijf Strukton.

Wat gaat er gebeuren?

In dit project wordt de kademuur aan het Vingerling herstelt, vindt restauratie plaats van de kademuren van de oude sluisconstructie en wordt de Wilhelminabrug gerestaureerd. Deze herstelwerkzaamheden zorgen voor een stabiele, veilige en toekomstbestendige kademuur met een levensduur van 100 jaar zonder dat deze zijn karakteristieke historische uitstraling verliest. De renovatie van de Wilhelminabrug zorgt ervoor dat de bovenbouw weer minimaal 50 jaar meegaat en de fundering 100 jaar.

Geschiedenis

Rond het jaar 1808 werd de Nieuwe Sas Haven van Sommelsdijk aangelegd en verbonden met de haven van Middelharnis. Op de plek waar nu de Wilhelminabrug ligt kwam een schutsluis (wat ook wel een ‘sas’ werd genoemd) met een ophaalbrug. Zo kon landbouwverkeer makkelijk heen en weer tussen Middelharnis en de Westplaat. In 1857 werd deze inmiddels erg versleten brug vervangen door een kogelbruggetje, die zijn naam dankt aan de ijzeren ballen die eraan hangen als tegengewicht.

De tijden veranderden: het vrachtvervoer werd zwaarder en daarvoor was een stevige brug nodig. Het oude kogelbruggetje werd in 1898 vervangen door een ijzeren brug. Deze werd plechtig geopend door de burgemeester van Sommelsdijk en omgedoopt tot Wilhelminabrug ter ere van de kroning van koningin Wilhelmina.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden verwijzingen naar het Nederlandse koningshuis verboden door de Duitse bezetters. Ook het naambordje van de Wilhelminabrug moest het ontgelden. In 1944 werd vervolgens de hele brug verwijderd. Tijdens de terugplaatsing na de oorlog bezweek het kwadrant waardoor de brug slecht bedienbaar werd. Ook het (toenemende) gewicht van vrachtverkeer zorgde voor problemen. Om de brug te sparen mocht er vanaf 1952 alleen nog verkeer overheen met een asgewicht tot 1500 kg. De verschillende bedrijven aan de Westhavendijk waren er echter bij gebaat dat hun zwaarbeladen vrachtwagens over de brug mochten blijven rijden. De Wilhelminabrug is daarom in de loop der jaren meerdere keren verstevigd. Dit voorkwam echter niet dat de constructie zodanig instabiel werd dat hij moest worden afgesloten voor alle verkeer.

Het Vingerling in Middelharnis dankt zijn naam hoogstwaarschijnlijk aan zijn functie als beschermingsdijk voor de kaai. Uit archiefstukken blijkt dat de huidige kadeconstructie van een houten fundering met gemetselde basaltzuilen waarschijnlijk is opgetrokken tussen 1900 en 1920. De kademuur aan het Vingerling is dus bijna even oud als de Wilhelminabrug. Tot 1978 werd de kade gebruikt als laad- en loswal.

Planning

De werkzaamheden duren ongeveer een jaar. Het project is verdeeld in vier bouwfasen. 

Fase 1: In fase 1 verwijderen ze eerst de bovengrondse inrichting. Denk hierbij aan lantaarnpalen, prullenbakken en het straatwerk. Ook worden (oude) kabels en leidingen weggehaald of verlegd. Hierna graven we een ontlastsleuf, waardoor de belasting op de kade wordt verminderd. Aan de achterzijde van de oude kade wordt een stalen damwand (kwelscherm) geplaatst. Aan de voorzijde plaatsen ze in het water een tijdelijke damwand, waardoor er een soort badkuip ontstaat. Ook start in deze fase de restauratie van de bovenbouw van de Wilhelminabrug die op 9 maart is verwijderd en afgevoerd.

Fase 2: In fase 2 verwijderen ze een deel van de oude constructie van de kade. Tussen de damwand van het kwelscherm en de tijdelijke damwand (die ze plaatsen in fase 1) plaatsen ze stempels. Deze stempels versterken de bouwkuip. Hierna wordt de bouwkuip in delen drooggezet zodat ze veilig kunnen werken. De huidige kade wordt verwijderd. In deze fase herstellen we ook het historisch beeld van de haven: de houten damwand voor de Wilhelminabrug wordt weggehaald en de oeverconstructie wordt net als vroeger doorgezet tot aan de kademuren van de Wilhelminabrug.

Fase 3: In fase 3 brengen ze de nieuwe constructie van de kade aan. Met een boorinstallatie worden er nieuwe stalen palen aangebracht. Ook plaatsen ze de nieuwe vloer en de nieuwe wand. Vervolgens metselen ze de kademuur weer netjes op met de vrijgekomen basaltstenen van de oude kade en brengen ze een natuurstenen dekband aan.

Fase 4: In fase 4 vullen ze de kade weer op met grond en schoon zand tot het oorspronkelijke maaiveldniveau. Als het metselwerk klaar is, wordt de tijdelijke damwand aan de voorzijde verwijderd. Ook het werk aan de Wilhelminabrug gaat door: er wordt een nieuwe brugdekconstructie geplaatst op de gerestaureerde kademuren van de Wilhelminabrug. Hierna plaatsen ze de gerestaureerde brug terug op zijn oude plek. Als laatste plaatsen ze de bovengrondse inrichting (lantaarnpalen, prullenbakken, bestrating etc.) terug.